Posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbyło się w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji 25 marca 2025 roku. Obradom ze strony samorządowej współprzewodniczył Prezydent Sosnowca i przedstawiciel Związku Miat Polskich Arkadiusz Chęciński, a ze strony rządowej Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański. Prezentacji wielu zagadnień zajął się Sekretarz strony samorządowej Marek Wójcik.
Wniosek strony samorządowej o informację na temat niejednolitego sposobu przyznawania samorządom kwot rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, przeznaczonych na usuwanie skutków klęski żywiołowej (powodzi) w jednostkach oświatowych prowadzonych przez dany samorząd.
Informacji na temat statystyki udzielonej pomocy w poszczególnych jednostkach, udzielił Dyrektor Departamentu Współpracy z Samorządem Terytorialnym Ministerstwa Edukacji Narodowej Jerzy Jakubczuk. Jak poinformował Dyrektor Jakubczuk, w roku 2024 z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej na ww. cel przekazano kwotę ok. 160 mln zł, co dotyczyło 63 JST, a wsparciem objęto 165 budynków jednostek oświatowych. Do MEN dotarły informacje o niejednakowym traktowaniu JST w tej kwestii, mimo tego, iż resort edukacji traktował jednolicie złożone wnioski o zastosowanie pomocy finansowej. Podstawą do wnioskowania były protokoły komisji powołanych przez wojewodów, a kwoty wnioskowane były kwotami brutto, choć w niektórych przypadkach protokoły zostały sformułowane jako kwoty netto, co wprowadziło nieścisłość i rozbieżności. Biorąc pod uwagę ów fakt, strona rządowa zwróciła się z prośbą o przekazanie dodatkowych kwot, które pozwoliłyby na sfinansowanie kwot podatków, aby wszystkie protokoły i zawarte w nich kwoty mogły zostać uznane za kwoty brutto (z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej za rok 2025).
Do tej prośby odniósł się Sekretarz Strony Samorządowej Marek Wójcik. Zauważył on, iż strona samorządowa wykazała się solidarnością wobec samorządów dotkniętych powodzią, przychylając się w roku 2024 do prośby przekazania kwoty 39 mln zł. z rezerwy części oświatowe subwencji ogólnej, czyniąc to samo wobec aktualnej prośby. Za decyzję strony samorządowej oraz otwartą postawę w kwestii działań wspierających odbudowę infrastruktury po powodzi, podziękowała Sekretarz stanu w KPRM Magdalena Roguska.
Wniosek strony samorządowej o kontynuację dyskusji na temat cen energii elektrycznej.
Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński przypomniał o ustaleniach dotyczących określenia ceny maksymalnej za energię elektryczną dla samorządów (m.in. placówek oświatowych czy szpitali), która obowiązuje w I kwartale 2025 roku. Z uwagi na sytuację w niektórych JST (na podstawie wyliczeń i badań ankietowych zrealizowanych przez organizacje samorządowe), gdzie uwolnienie cen spowoduje znaczny wzrost kosztów opłat za energię elektryczną, strona samorządowa już na początku bieżącego roku sygnalizowała, że cena maksymalna energii elektrycznej powinna obowiązywać w kolejnych kwartałach 2025 roku. Obecna na posiedzeniu KWRiST Wiceminister Klimatu i Środowiska Anita Sowińska poinformowała, iż resort przychyla się do prośby strony samorządowej i jest gotowy podjąć szybkie działania legislacyjne, aby przedłużyć utrzymanie ceny regulowanej dla JST do końca 2025 roku. Podjęcie tych zabiegów uzależnione będzie od decyzji Ministerstwa Finansów, które powinno w tej kwestii pozytywnie zaopiniować dokonanie odpowiednich zmian budżetowych.
Obecna na posiedzeniu Wiceminister Finansów Hanna Majszczyk stwierdziła, iż resort musi dokonać odpowiednich weryfikacji i wyliczeń, jaki wpływ na budżet Państwa będzie miała taka decyzja (strona samorządowa uważa, iż dodatkowych kosztów nie będzie, ponieważ zarezerwowana na I kwartał kwota powinna wystarczyć na pokrycie zamrożenia cen na cały rok 2025). Po tych ustaleniach, podjęte będą ostateczne decyzje. Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński dodał, iż potrzebne są decyzje natychmiastowe, ponieważ za kilka dni rozpocznie się II kwartał roku, w którym powinny obowiązywać ceny regulowane.
Wniosek strony samorządowej o informację Ministerstwa Finansów na temat rozliczenia przekazywanych w 2023 r. dochodów z udziałów we wpływach z podatków PIT i CIT.
Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński wyjaśnił, iż zagadnienie dotyczy zwrotu środków z podatków PIT i CIT, będących różnicą pomiędzy kwotami planowanymi w budżetach JST a realnymi (wyższymi) dochodami z podatków PIT i CIT. Te środki nie zostały samorządom zwrócone w październiku 2024 roku. Biorąc pod uwagę ów fakt, strona samorządowa zwróciła się z prośbą do Ministerstwa Finansów o ustosunkowanie się do ww. kwestii na kolejnym posiedzeniu KWRiST.
Do tej argumentacji Sekretarz Strony Samorządowej Marek Wójcik dołączył kilka informacji statystycznych (m.in. z Polkowic i Lubina i Powiatu Polkowickiego i Powiatu Lubińskiego), które pokazują znaczne różnice (wzrosty lub zmalenie) dochodów z tytułu podatku CIT. Takie różnice należy zapewne tłumaczyć błędem w systemie, być może wynikające ze zmian w sposobie naliczania podatku CIT, dla podmiotów które mają file poza siedzibą główną. Problemem dla samorządu jest również to, że po zmianie ustawy urzędy skarbowe nie chcą informować JST o wpływach z CIT-u.
Wniosek strony samorządowej o informację na temat przyszłości Poczty Polskiej.
W tym punkcie głos zabrali przedstawiciele Ministerstwa Aktywów Państwowych oraz Piotr Szajczyk Wiceprezes Zarządu Poczty Polskiej ds. Sprzedaży. Tematyka wywołana podczas posiedzenia KWRiST podyktowana została niepokojem strony samorządowej o dostępność do placówek pocztowych, które jeszcze dla wielu mieszkańców stanowią ważne miejsce realizacji usług. Wszyscy zgodzili się z faktem, iż aktualna sytuacja Poczty Polskiej jest trudna, która wynika z dużej konkurencji na rynku oraz wielu lat zaniedbań w postacie niedostosowania do nowych trendów. Jak zauważył Wiceprezes Zarządu Poczty Polskiej ds. Sprzedaży Piotr Szajczyk, nie ma planów zamykania placówek, a w ostatnim okresie powstało więcej nowych placówek niż zostało zlikwidowanych (agencji pocztowych). Ponadto Poczta Polska pracuje nad nową ofertą m.in. w postaci uruchamiania Centrów Obsługi Obywatela dla osób wykluczonych cyfrowo. Wszyscy zgromadzeni podkreślili wagę Poczty Polskiej dla społeczności lokalnych i wyrazili nadzieję, że w najbliższym czasie uda się wzmocnić spółkę i ocalić od upadku.
Wniosek strony samorządowej o omówienie kwestii - realizacja inwestycji B.3.1.1 „Inwestycje w zrównoważoną gospodarkę wodno-ściekową na terenach wiejskich” w ramach KPO oraz zapewnienie finansowania infrastruktury wodno-kanalizacyjnej ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Głos w tym temacie jako pierwsza zabrała Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko – Pomorskiego Elżbieta Siemiątkowska, reprezentując również Związek Województw RP. Zauważyła, że wniosek kierowany do strony rządowej sformułowany jest na bazie stanowiska Konwentu Marszałków, który odbył się w lutym 2025 roku w Krakowie, który zwraca uwagę na problem funkcjonowania gospodarki wodno – ściekowej na obszarach wiejskich. W 2024 roku Minister Rolnictwa powierzył urzędom marszałkowskim wdrażanie działania z KPO dot. gospodarki wodno – ściekowej. Budżet tego działania w skali kraju zakładał kwotę 205 mln Euro. Samorządy województw przeprowadziły konkursy na to działania i okazało się, że zapotrzebowanie w rocznym wykonaniu (planowane do listopada 2025 roku) jest bardzo duże i przekroczyło możliwości zapisane w KPO pięciokrotnie (wnioski wpłynęły na kwotę 5,2 mld złotych). W samym Województwie Kujawsko – Pomorskim wniosków było 70, a dofinansowanie dostanie tylko 13. Na resztę nie ma środków. Dziś samorządy wiejskie nie mają żadnego wsparcia, aby móc do takich inwestycji dołożyć środki. Koszty inwestycji wzrosły bardzo mocno, co tym bardziej utrudnia realizację projektów z własnych budżetów gmin. Doszło do sytuacji, w której samorządy województw, w ramach tego działania mają ogromne listy rezerwowe, które są potencjałem do realizowania jeszcze w 2025 roku, ale środków na to nie ma w KPO. Biorąc pod uwagę ów fakt, Związek Województw i cała strona samorządowa wnioskują do Ministerstwa Rolnictwa o to, aby wspólnie z Ministerstwem Funduszy strona rządowa zrobiła wszystko co możliwe, aby środki na realizację tych działań zwiększyć, np. z oszczędności z innych programów, czy budżety innych ministerstw.
Pani Dyrektor zwróciła również uwagę na fakt, że wskaźniki zwodociągowania i skanalizowania mogą być łudzące w procesach pozyskiwania środków, ponieważ wiele elementów infrastruktury jest przestarzałych. Jednocześnie z uwagi na fakt obniżenia poziomu wód podziemnych, potrzebne są nowe ujęcia, co generować będzie koszty. Również te argumenty przemawiają za przygotowaniem dodatkowych środków. W powyższych działaniach niezwykle ważny jest czas, ponieważ środki z KPO na gospodarkę wodno – ściekową muszą być rozliczone do listopada br. Gdyby strona rządowa poprzez
odpowiednie ministerstwa poinformowała samorządy województw, że są możliwości przeniesienie środków podczas najbliższej rewizji KPO, to samorządy lokalne mogłyby ogłosić przetargi warunkowe i wówczas byłaby szansa działania te zrealizować.
Innym problemem, jaki pojawił się w samym programie, było nałożenie na samorządy województw powinności osiągania w procesie realizacji projektów, odpowiedniej liczby przyłączy. W związku z tym regulamin konkursu premiował te projekty, które zakładały dużą ilość przyłączy. Samorządy województw zostały poinformowane, że mogą kontraktować do 105% wszystkich wskaźników, w związku z czym może się okazać, że w poszczególnych województwach, mimo tego, że będzie limit środków, nie będzie możliwości zawierania umów z tymi, którzy są na ostatnich miejscach list uprawnionych do uzyskania środków. I tu wniosek do Ministra Funduszy o ustalenie możliwości kontraktowania umów do wysokości limitu środków.
Przedstawicielka Związku Województw zwróciła uwagę na fakt, że budowa sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich, o zabudowie rozproszonej, szczególnie z niewielką ilością przyłączy, stanowi niezwykłe wyzwanie finansowe, przekraczające możliwości wielu gmin o bardzo ograniczonych budżetach. Tego rodzaju projekty nie są uzasadnione ekonomicznie, jednak są uzasadnione środowiskowo. Dlatego strona samorządowa zwraca się z prośbą do Ministra Rolnictwa o możliwość zmiany Planu Strategicznego Polityki Rolnej, w której zaplanowywane są działania na rzecz przydomowych oczyszczalni, a nie ma planu rozwoju sieci kanalizacyjnych i wodociągowych na terenach wiejskich. Być może przegląd różnego rodzaju działań o mniejszym zainteresowaniu, pozwoliłoby na przeniesienie środków na inwestycje wod-kan.
Powyższe propozycje w pełni poparł Prezes Związku Gmin Wiejskich RP Stanisław Jastrzębski, wyceniając koszt inwestycji wod-kan na terenach wiejskich na ok. 100 mld złotych.
W nawiązaniu do spostrzeżeń Związku Regionów RP, przedstawiciel ZGWRP Mariusz Marszał zauważył, że oczekiwanie zmian należałoby rozszerzyć o działania dotyczące retencji i dużego prawdopodobieństwa niewykorzystania tych środków. Biorąc pod uwagę ów fakt, warto byłoby rozważyć przeniesienie części (niewykorzystanych) środków z tego programu, również w formule pożyczek na działania wodno - kanalizacyjne. Tereny wiejskie wciąż borykają się z brakiem skanalizowania na obszarze 37% powierzchni. Jak zauważył Pan Mariusz Marszał, ZGWRP zwracał uwagę na problem z brakiem środków na pewne działania i nadmiarem na inne projekty w relacji z kilkoma ministerstwami. Propozycje te były przekazywane przez jedne resorty do kolejnych. W tym przypadku, szczególnie ze względu na upływający czas, ważne jest, aby strona rządowa działała w koordynacji, bo tylko to może przynieść oczekiwany efekt.
Do powyższych propozycji i argumentów odniósł się Wiceminister Rolnictwa Adam Nowak. Zauważył on skalę problemów wynikających z wielu lat zaniedbań, podkreślając jednocześnie, że resort rolnictwa w pełni zgadza się z postulatami strony samorządowej w kwestii potrzeby zwiększenia środków na realizację ww. projektów. Traktując to jako wyzwanie cywilizacyjne, Wiceminister Rolnictwa zauważył potrzebę włączenia się w jego realizację również innych resortów, ponieważ ze środków wspólnej polityki rolnej, które są w gestii Ministerstwa Rolnictwa trudno będzie sprostać kosztownym wyzwaniom. Dobrym rozwiązaniem byłoby przygotowanie programu rządowego na rzecz realizacji projektów wodno – ściekowej na wzór polityki drogowej.
W kwestii przesunięcia środków na realizacja inwestycji B.3.1.1, jeżeli takowe będą, Wiceminister Nowak zauważył, że resort rolnictwa przychyliłby się do takiej propozycji i jest gotowy na podjęcie określonych i niezbędnych działań. Ważne jednak w tym procesie będą również działania ze strony Ministerstwa Funduszy oraz Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które także zarządzają środkami w ramach KPO.
Następnie głos zabrała Dyrektor Departamentu Koordynacji Krajowego Planu Odbudowy Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej Monika Dołowiec, która potwierdziła słuszność zwiększenia środków na inwestycje wodno – kanalizacyjne. Zauważyła jednak, że skala potrzeb wynikająca z liczby i wartości złożonych wniosków, jest nie do wygospodarowania w ramach KPO. Na dziś również trudno spodziewać się możliwości wygospodarowania dodatkowych środków z innych ministerstw w ramach uzyskanych oszczędności, a na pewno nie będą one na tyle duże, aby sprostać oczekiwaniom JST. W opinii resortu funduszy, jedynym źródłem zwiększenia środków, byłyby środki pochodzące z oszczędności znajdujące się w dyspozycji Ministerstwa Rolnictwa. Jeżeli chodzi o środki pochodzące z funduszu retencji, to Pani Dyrektor zauważyła, że nastąpiło nieporozumienie, ponieważ inwestycje wodno-kanalizacyjne finansowana są z części dotacyjnej, natomiast retencja z części pożyczkowej i nie ma możliwości dołożenia środków z retencji, o których wiemy, że nie będą w pełni wykorzystane do inwestycji dotacyjnej, ponieważ byłoby to niezgodne z ustalonym programem. Jednocześnie warto zauważyć, że jakiekolwiek rozmowy z Komisją Europejską o ewentualnych zmianach mogłyby mieć miejsce, dopiero po uruchomieniu programu retencyjnego i udowodnieniu jakim zainteresowaniem cieszą się te środki.
Co istotne, Dyrektor Monika Dołowiec stwierdziła, że pomimo wpisania terminu (listopad 2025) rozliczania projektów w umowy z Ministerstwem Rolnictwa, może on zostać wydłużony. Termin listopadowy jest dostosowany do terminu jaki jest w załączniku do decyzji wykonawczej, który mówi o tym, że inwestycja B.3.1.1 ma się rozliczyć do końca IV kwartału 2025 roku. Natomiast terminy w tym dokumencie, mają charakter orientacyjny. Czyli kluczowy z punktu widzenia zakończenia inwestycji jest termin rozliczania inwestycji z Komisją Europejską (to będzie 8 wniosek o płatność, który będzie wysyłany przez Polskę w II kwartale 2026). Dlatego od Ministra Rolnictwa zależeć będzie, w porozumieniu z Urzędami Marszałkowskimi ustalenie, ile potrzeba czasu na sprawdzenie projektów do rozliczenia i przeprowadzenie stosownych kontroli i weryfikacji, aby być gotowym na II kwartał 2026 roku (kwiecień 2026), z przekazaniem do KE pełnej dokumentacji potwierdzającej realizację wskaźników. W tym kontekście termin listopad 2025 może być przesunięty odpowiednio w zależności jak długo trwać będą działania administracyjne, do II kwartału 2026 roku.
W ramach tej dyskusji Wójt Jacek Brygman zwrócił uwagę na fakt dofinansowania inwestycji wodno – kanalizacyjnych ze środków WFOŚiGW oraz NFOŚiGW, poprzez m. in. preferencyjne kredyty i pożyczki umarzalne. Niestety środki te zostały kolejno przekazane do Wód Polskich na realizację podobnych celów, jednak nie zostały one realizowane, co znów zahamowało działania inwestycyjne na terenach wiejskich.
Na koniec dyskusji Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński stwierdził, że dalsza dyskusja na ten temat zostanie przeniesiona na Zespół ds. Rolnictwa KWRiST, a efekty zostaną zaprezentowane podczas kolejnego posiedzenia plenarnego.
W dalszej części przebiegu posiedzenia Współprzewodniczący KWRiST Arkadiusz Chęciński oraz mecenas Grzegorz Kubalski odnieśli się do prośby Ministra Finansów określenia przez stronę samorządową propozycji dla poszczególnych kategorii jednostek samorządu terytorialnego obszarów wydatkowych i wartości ich wag, determinant wpływających na potrzeby wydatkowe w danym obszarze wydatkowym oraz wysokości współczynników regresji dla poszczególnych determinant, uwzględniając zróżnicowanie zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, wydatki bieżące ponoszone na te zadania, źródła finansowania tych zadań. Propozycje miałyby dotyczyć roku 2026 i resort finansów oczekiwał przekazania przez stronę samorządową propozycji do 17 kwietnia br.
Strona samorządowa zdecydowała jednak, iż do 17 kwietnia br. oczekiwać będzie na propozycje Ministerstwa Finansów w ww. sprawie, do której eksperci strony samorządowej będą mogli się odnieść.
Podczas posiedzenia Komisji Wspólnej, Strona Samorządowa zaopiniowała pozytywnie następujące projekty:
Projekt ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa i bezpieczeństwa publicznego oraz ustanawiania stref ochronnych dla niektórych terenów zamkniętych (Ministerstwo Obrony Narodowej)
Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą „Oświęcimski strategiczny program rządowy – Etap VII 2026–2030” (ID91) (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)
Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wzoru dowodu osobistego, jego wydawania i odbioru oraz utraty, uszkodzenia, unieważnienia i zwrotu
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji)
Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie funkcjonowania Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami
Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego (UD185) (Ministerstwo Sprawiedliwości)
Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej
Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzoru zaświadczenia na przewozy drogowe na potrzeby własne oraz wypisu z tego zaświadczenia
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie śródlądowych dróg wodnych (Ministerstwo Infrastruktury)
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Ministerstwo Infrastruktury)
Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (MZ 1755)
Projekt ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów (UD 58) (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wzoru formularza sprawozdania zawierającego dane statystyczne dotyczące zgłoszeń zewnętrznych (RD157) (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (RD172) (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej)
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Nr 60)
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Nr 64)
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego
Projekt rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki zmieniającego rozporządzenie w sprawie przekazywania środków z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej
Comments